• Artikelen

Wereldhaven

Tussen de Goudsesingel, de Vondelweg, de Warande en de Boezemsingel ligt de Rotterdamse wijk Wereldhaven, gebouwd tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Stadsarchief Wereldhaven Luchtfoto

Het enige project in de Rotterdamse wederopbouw dat nog tijdens de oorlog werd gebouwd is Wereldhaven. Dat is het gebied tussen de Goudsesingel, de Vondelweg, de Warande en de Boezemsingel. Het bestaat uit grootstedelijke bouwblokken met winkels en woningen langs de Goudsesingel en laagbouw rond groene hoven erachter. 15 april 1941 ging de eerste paal de grond in en ondanks de bouwstop van 1942 werd het complex afgebouwd. Op 23 januari 1943 waren de eerste woningen klaar. De naam Wereldhaven is afgeleid van de bouwmaatschappij n.v. De Wereldhaven, die overigens maar een deel van het project met 508 woningen realiseerde.

Onbekend Wereldhaven Tekening

Architect Jan Wils zag de Goudsesingel getuige dit schetsje als een brede winkelboulevard.

Bron: De Maasstad

Stadsarchief Wereldhaven

Het tweede gedeelte van het complex nabij het Oostplein werd tussen 1949 en 1951 gerealiseerd door de architecten J.C. Bolten en D. Dürrer.

Stadsarchief Rotterdam GW-3133

Monumentaal stadsbeeld

Het gebied is grotendeels door één architect vormgegeven, Jan Wils, die het eerste, grootste gedeelte ontwierp. Belangrijker is de stedenbouwkundige opzet van W.G. Witteveen, wiens ideeën voor een monumentaal stadsbeeld van het wederopgebouwde Rotterdam alleen hier zijn gerealiseerd. Stadsarchitect Witteveen werd in 1944 vervangen door zijn assistent C. van Traa, die een veel functioneler stedenbouw voor ogen stond, wat resulteerde in het Basisplan. Toen was dit stadsdeel echter al vrijwel klaar.

Het tweede gedeelte werd tussen 1949 en 1951 gebouwd en is ontworpen door de architecten J.C. Bolten, D. Dürrer en AE.G. & J.D. Postma. In de noordoosthoek van het gebied stond tot 2008 het markante schoolgebouw van de Ammanstichting. Dit fraaie wederopbouwmonument is helaas gesloopt; een braakliggend stuk grond herinnert hieraan.

Groene parkway

Oorspronkelijk zou het hele gebied tussen Goudsesingel en Goudserijweg volgens de principes van Witteveen worden bebouwd, met centraal de Warande als een groene parkway. Pas nadat de Veemarkt begin jaren zeventig hier verdween kwam de benodigde ruimte vrij, maar Witteveens ideeën waren reeds lang verlaten. De vrijgekomen ruimte werd gevuld met portieketagewoningen volgens de toen heersende stadsvernieuwingsdoctrine.

Stadsarchief Wereldhaven 3

De Leopoldstraat gefotografeerd vanaf de woningen aan de Goudsesingel, ca. 1946.

Stadsarchief Rotterdam IX 1807.00.01

Stadsarchief Wereldhaven Groen

Gezicht vanaf de Waranda in één van de groene binnenhoven, zomer 1951.

Stadsarchief Rotterdam GW-5366

Binnenhoven

De architectuur van het complex van Wils is karakteristiek voor de overgang tussen de traditionele baksteenarchitectuur van de jaren dertig en de geïndustrialiseerde woningbouw van de jaren vijftig. De wanden zijn van baksteen en de vloeren van beton. Behalve baksteen wordt er in de gevels gebruik gemaakt van geprefabriceerde betonelementen en stalen kozijnen. Maar er zijn ook traditionele details, voornamelijk bij de laagbouwblokjes, zoals de afgeronde goten. Ook zijn overal schuine daken toegepast. De open verkaveling van de laagbouwblokken is een voorteken van latere stedenbouwkundige inzichten.

Het complex bestaat grofweg uit twee delen: een langgerekt, grootschalig woongebouw van vijf en zes woonlagen op een onderbouw met winkels met haaks daarop in hoogte aflopende woningblokjes in het groen. Het hoge woongebouw wordt ontsloten door galerijen aan de achterzijde, de Herman Robbersstraat; de liften en trappenhuizen zijn buiten het bouwblok gesitueerd. Hier bevinden zich ook de toegangen tot de winkels, die een brede plint vormen. Op die brede plint ligt een woonstraat als in het Justus van Effencomplex, die echter door de slechte oriëntatie op de zon weinig aantrekkelijk is.

De achterliggende blokjes woningen lopen in hoogte af van vier naar drie naar twee bouwlagen. De woningblokken liggen aan openbaar toegankelijke groene collectieve binnenhoven. Door het gebied loopt een voetgangersroute. Pittoreske garages en beplanting schermen de hoven af van de Herman Robbersstraat. Aan de Vondelweg vormt een hoger bouwblok de afsluiting van het wijkje. Van strokenbouw is geen sprake; er zijn straten met aan weerszijden de woningentrees en binnenhoven. De woningen hebben een portiekontsluiting en zijn voorzien van balkons en pergola’s in een betonnen raamwerk. De moderne architecten en stedenbouwkundigen hadden veel kritiek op het complex. Zo stond de hoge bebouwing aan de zuidkant een goede bezonning van de woningen aan de groene hoven in de weg.

Stadsarchief Wereldhaven 5

Spelende kinderen in een binnentuin, 1951.

Stadsarchief Rotterdam

Stadsarchief Wereldhaven 4

Zicht op de Jaminfabriek vanaf de flat aan de Gousesingel, 1951

Stadsarchief Rotterdam 2004-5434

Winkelstraat

Het gebied rond de Goudsesingel was voor de oorlog een beruchte achterbuurt. Gemeentebestuur en stadsarchitect waren niet rouwig om de verwoesting van dit deel van de stad. Maar de Goudsesingel was ook belangrijk als één van de drukst bezochte markten van Nederland. Behalve de winkels in de woningbouw van Wils was hier in de oorlog een noodwinkelcomplex gebouwd.

Maar een echt levendige winkelstraat is de Goudsesingel niet meer geworden. Vooral de drukke verkeersfunctie en de excentrische ligging bleken onoverkomelijk.

Voet Wereldhaven Goudsesingel

In combinatie met de noodwinkels was de Goudsesingel aanvankelijk best een gezellige winkelstraat.

Foto J. Roovers, archief Voet - C0435

Het zal nog wel een poosje duren voor de laatste noodwinkel is ontruimd en met de grond gelijk gemaakt. Maar iedere slag van de mokers brengt Rotterdam dichter bij het ideaal: de Goudsesingel een brede, moderne en veilige wandel- en winkelboulevard.

Rotterdams Parool 12-8-1952

Wereldhaven 41

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 21

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 31

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 11

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 9

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 61

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 7

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 6

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 5

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 4

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 8

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 3

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 1

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 2

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 10

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Wereldhaven 51

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2017

Prev
Next