• Artikelen

Verkeersplein

De Wederopbouw van Rotterdam was een uitgelezen moment om een groot verkeersplein te realiseren aan de blaak in het centrum van Rotterdam.

Verkeersplein

Een ontzagwekkend verkeersplein in het drukke hart van Rotterdam: ziedaar waartoe de tunnel-ontwikkelingen op den duur moeten leiden. De plannen slaan waarschijnlijk wel alles wat er op dit gebied in Nederland tot dusver is gebeurd. Het plein gaat namelijk een stuk grond beslaan van een halve kilometer in het vierkant. En om u dan nog een indruk te geven van de maten van het verkeersplein: een halve kilometer is de afstand tussen het Centraal Station en een punt ongeveer honderd meter op de Westersingel.

Het Vrije Volk 30-10-1959

Onbekend Verkeersplein Tekening

Een driedubbele hangbrug en een immens verkeersplein waren kort na de oorlog ter plaatse van de Oudehaven geprojecteerd. Zelfs het Witte Huis moest wijken.

Stadsarchief Rotterdam

Hangbrug

De Wederopbouw van Rotterdam was een uitgelezen moment om de verkeersdoorstroming van het centrum aan te pakken. Een belangrijke ingreep was de aanleg van een nieuwe weg tussen Goudsesingel en de Maasbruggen. De vijftig meter brede boulevard, aanvankelijk Weg 55 genaamd, kreeg in het Basisplan van Cornelis van Traa een belangrijke rol. De weg zou in het noorden gaan aansluiten op een nieuwe route over de gedempte Rotte naar de rijksweg naar Delft en Den Haag. In het zuiden zou de weg aansluiten op een nieuwe brug over de Maas naast de bestaande Willemsbrug en aansluiten op de Oranjeboomstraat. De nieuwe brug zou een hangbrug moeten worden, zodanig hoog boven het water dat schepen er gemakkelijker konden passeren. Ter plekke van de Oudehaven zou een gigantische rotonde komen in twee niveaus. De Oudehaven zou gedempt worden en het Witte Huis zou op termijn moeten verdwijnen.

De nieuwe brug zou een hangbrug moeten worden, zodanig hoog boven het water dat schepen er gemakkelijker konden passeren. De Oudehaven zou gedempt worden en het Witte Huis zou op termijn moeten verdwijnen.

Een havenstad moet tunnels bouwen

Deze nieuwe oeververbinding van groteske afmetingen werd in spectaculaire artist’s impressions gepresenteerd: een driedubbele hangbrug van 250 meter lengte met twee delen voor het wegverkeer en één deel voor het spoorverkeer en een nieuwe betonnen hefbrug over de Koningshaven. In 1955 onderschreef de Commissie Vervanging Willemsbrug deze opzet, maar men sprak ook een voorkeur uit voor tunnels. Met name commissielid Plantema, de latere directeur Gemeentewerken, was een groot voorstander van tunnels: een havenstad moet tunnels bouwen en geen bruggen. Een eerste succes behaalde Plantema met de metrotunnel. Rond 1970 kwam de gedachte weer op om één tunnel te bouwen voor spoor- en wegverkeer met een nog imposanter rotonde.

Het verkeersplein bij de Blaak, 300 meter in doorsnee met een 'vrij' middenterrein van bijna 2 hectare, krijgt daarom doorgaand verkeer boven en onder zich. Het verkeer Blaak-Groenendaal gaat over een viaduct, omgekeerd moet het door een tunnel. Het verkeersplein, dat ook dient om het, verkeer weer op straatniveau te brengen (een spiraal of slakkenhuis) is alleen te bereiken vanaf de Mariniersweg en de Blaak.

Het Vrije Volk 22-8-1970

Willemsbrug

Maar de NS besloten dat de Spoorbrug nog wel een tijdje meekan. De waardering voor de groei van het autoverkeer was inmiddels omgeslagen. Men wilde het verkeer inmiddels zoveel mogelijk uit de binnenstad weren. Het Rotté-tracé, de snelweg de stad in, werd geschrapt en een groep architecten onder leiding van J.H. van den Broek pleitte voor een brug als waardevol element in het stadsbeeld. In 1972 koos de gemeenteraad voor een brug. De nieuwe Willemsbrug werd tussen 1978 en 1981 gebouwd. In 1983 werd eindelijk besloten tot de bouw van een tunnel voor het spoorverkeer. De Willemsspoortunnel was in 1993 klaar. Het karakteristieke Luchtspoor werd vervolgens gesloopt. Door de bebouwing van de Oudehaven rond 1980, met kleinschalige woningbouw en kubuswoningen van Piet Blom, verdween het verkeersplein definitief uit beeld.

Het Rotté-tracé, de snelweg de stad in, werd geschrapt en een groep architecten onder leiding van J.H. van den Broek pleitte voor een brug als waardevol element in het stadsbeeld.
Onbekend Verkeersplein Plattegrond1

Een iets bescheidener opzet van het verkeersplein. De twee ingetekende bouwblokken aan de Hoogstraat mochten echter nog niet worden gebouwd.

Stadsarchief Rotterdam

Slakkenhuis van wegen

De onzekerheid over de plannen voor een verkeersplein ter plekke van de Oudehaven heeft de ontwikkeling van het gebied rond de Hoogstraat jarenlang gefrustreerd. Want of er nu een brug of tunnel zou komen, ter plekke van de kruising met de Blaak was altijd een gigantisch verkeersplein geprojecteerd. Een slakkenhuis van wegen met een doorsnede van driehonderd meter, dat wil zeggen dat het zich zou uitstrekken vanaf het Witte Huis tot aan de punt van het flatgebouw van Maaskant aan het Groenendaal! Er werd dus serieus nagedacht over een soort Kleinpolderplein in het centrum van de stad! Zolang er geen besluit werd genomen, bleef het gebied onbebouwd, een barrière tussen het eerste en tweede deel van de Hoogstraat. Terwijl de plannen om de Hoogstraat af te maken al in 1955 bestekklaar waren: een bouwblok bij de Kipstraat en een tegenover het Twaalfprovinciënhuis.

Een slakkenhuis van wegen met een doorsnede van driehonderd meter, dat wil zeggen dat het zich zou uitstrekken vanaf het Witte Huis tot aan de punt van het flatgebouw van Maaskant aan het Groenendaal!

De bouw van twee omvangrijke bouwwerken aan de Hoogstraat met in totaal twintig winkels en 63 flatwoningen, zullen niet kunnen doorgaan. Beide projecten zijn geheel uitgewerkt en na jarenlange voorbereiding zou binnenkort de eerste paal geslagen worden. Echter: op het laatste moment is een van de gemeentediensten tot de ontdekking gekomen, dat de plannen onmogelijk konden worden uitgevoerd zoals ze ontworpen waren in verband met de aanleg van het grote circulatieplein voor de nieuwe Maasbrug.

Het Vrije Volk 12-8-1955

Onbekend Verkeersplein Plattegrond2

Een andere variant van het verkeersplein uit 1955.

Stadsarchief Rotterdam

Etalagefront

Tot eind jaren vijftig bleef niet alleen dit stuk Hoogstraat, maar ook een groot deel van de Binnenrotte braakliggend terrein, tot wanhoop van de winkeliers in het oostelijk deel van de binnenstad. De winkeliers van de Nieuwemarkt sloegen de handen ineen en kwamen in 1957 met een plan om het circuit Pannekoekstraat, Nieuwemarkt en Hoogstraat aantrekkelijker te maken.

Zover kwam het niet, want met de verplaatsing van de weekmarkt van het Noordplein naar de Binnenrotte werd de gewenste verbinding tussen het eerste deel van de Hoogstraat en het gebied rond de Botersloot gelegd. Maar het zou nog heel lang duren voor dit stadsdeel door de bouw van de nieuwe bibliotheek, de kubuswoningen en de Oudehaven zou opleven. De voltooiing van de bebouwing rond het Witte Huis boven het Spoortunneltracé zou nog tot 2013 op zich laten wachten, bijna gelijk met de grootscheepse vernieuwing van de Binnenrotte en de opening van de Markthal.

Men wil de ontsierende bouwputten tussen het spoorwegviaduct en het Flevogebouw wegwerken en de Hoogstraat een doorlopend etalagefront geven. Met de uitvoering van de plannen wordt binnenkort begonnen en men verwacht dat de werkzaamheden half september voltooid zullen zijn.

Het Vrije Volk 6-7-1957

Locatie
Blaak, Rotterdam, Netherlands
Onderwerpen
Infra